Η συμβολή του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου στη Μεγάλη Επέτειο

Το χειροτέχνημα του Λ.Ε.Β: To εξώφυλλο της Χάρτας κεντημένο

Το Λύκειον των Ελληνίδων Βόλου συμβάλλοντας στον εορτασμό αλλά και στον αναστοχασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, προετοιμάζει προσεχώς μεταξύ άλλων, τις εξής δρομολογημένες δραστηριότητες με ιστορική, λαογραφική, καλλιτεχνική, εκπαιδευτική και πολιτιστική διάσταση. Οι πιο κάτω δραστηριότητες, σε περίπτωση αδυναμίας πραγματοποίησής τους εντός του τρέχοντος επετειακού έτους λόγω της συγκυρίας,  θα μετατεθούν στο προσεχές:

 

Η κεντητική απόδοση της Χάρτας του Ρήγα:

Εδώ και ένα χρόνο δημιουργούμε μέσω των εργαστηρίων των παραδοσιακών τεχνών που λειτουργούμε, ένα μεγάλο κεντητικό έργο. Πρόκειται για τη «Χάρτα της Ελλάδος»,  το μεγάλο  χάρτη  που εξέδωσε στη Βιέννη (1796-1797), ο  συντοπίτης μας Ρήγας Βελεστινλής.  Ένα από τα πιο σημαντικά έργα του Nεοελληνικού Διαφωτισμού και σημείο αναφοράς όχι μόνο για την ιστορία της ελληνικής χαρτογραφίας, αλλά και για τη διαμόρφωση των ιδεών που ενέπνευσαν την Επανάσταση. Το έργο απαρτίζεται από 12 φύλλα. Μέχρι στιγμής έχει ήδη ολοκληρωθεί η πρώτη και δυσκολότερη φάση του έργου, που είναι το κέντημα. Τα  φύλλα της Χάρτας κεντήθηκαν επιτυχώς  από ισάριθμες κεντήστρες με διάφορες ελληνικές παραδοσιακές βελονιές, που κρίθηκαν προσφορότερες για την απόδοση των λεπτομερειών, έτσι που το κέντημα να μοιάζει με ζωγραφική. Υπενθυμίζεται ότι η Χάρτα, που απαρτίζεται από άπειρα σύμβολα και σημειολογικές αναφορές, δεν απεικονίζει μόνο τον ελλαδικό χώρο και τη βαλκανική χερσόνησο, νότια του Δούναβη αλλά περιλαμβάνει και επιπεδογραφίες αρχαίων πόλεων, μεσαιωνικά νομίσματα συνοδευόμενα από σχόλια για την προέλευσή τους, μυθολογικές και συμβολικές παραστάσεις, μια κάτοψη αρχαίου θεάτρου, κατάλογο σοφών και ηγεμόνων της εποχής και πολλά άλλα.

Τώρα βρισκόμαστε στη φάση της σύνθεσης των κεντημένων 12 φύλλων σε ένα ενιαίο αισθητικά εικαστικό έργο, το οποίο  αφού ολοκληρωθεί και παρουσιαστεί, στη συνέχεια προτιθέμαστε να το δωρίσουμε σε μουσείο της χώρας μας. Με τον τρόπο αυτό  σκεφθήκαμε να τιμήσουμε κι από την πλευρά μας την κορυφαία αυτή προσωπικότητα  του Τόπου μας.  Άλλωστε η κεντητική, η οποία κατέχει περίοπτη θέση στα εργαστήριά μας, είναι μια πρωτότυπη μορφή τέχνης, από τους πλουσιότερους κλάδους της λαϊκής χειροτεχνίας και στην παρούσα περίπτωση πιστεύουμε ότι  θα δώσει μια ενδιαφέρουσα πτυχή της εθνικής μας αυτογνωσίας,  μέσω της λαογραφικής και καλλιτεχνικής αξίας του έργου.

Προς το παρόν επικεντρωνόμαστε στην τελευταία φάση της φιλοτέχνησης του έργου, το οποίο ολοκληρωμένο έχει διαστάσεις  3,86 τετραγωνικά μέτρα, προσεγγίζοντας το φυσικό  μέγεθος της Χάρτας.  Όταν η Χάρτα-κέντημα θα είναι πλέον έτοιμη για την πρώτη παρουσίασή της σε ανοικτή έκθεση που θα πραγματοποιηθεί στην πόλη μας και αλλού -εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν- θα παρουσιάσουμε αναλυτικά τους συντελεστές του έργου και ιδιαίτερα όλες εκείνες, που με μεγάλη προσήλωση και ζήλο  έσκυψαν στον καμβά με αμέτρητες βελονιές, χωρίς μέτρημα του χρόνου, κεντώντας υπομονετικά τα χνάρια του μεγάλου εθνεγέρτη και τη συναρπαστική διαδρομή του από τον τόπο μας στη Βαλκανική και την Αυστροουγγαρία. Με το σεμνό αυτό εγχείρημά μας πιστεύουμε αφενός,  ότι το Λύκειον των Ελληνίδων Βόλου θα συμβάλλει κατ’ ελάχιστο στη δημιουργία έργων που θα παραμείνουν εσαεί ζωντανοί μάρτυρες της μεγάλης επετείου και στο μέλλον· τη στιγμή, που τόσο η Χάρτα όσο και άλλα κεντητικά έργα, που εν γένει φιλοτεχνούνται αυτή την περίοδο θα αποτελέσουν ένα ενδιαφέρον εκθεσιακό υλικό με δυνατότητα επανεκθέσεών τους και στο μέλλον (εθνικοί, ιστορικοί επέτειοι κλπ).  Από την άλλη πλευρά,  προσδοκούμε να  ενθαρρύνουμε ένα ικανό πεδίο ιστορικής και αισθητικής εξερεύνησης του οράματος του Ρήγα που ήταν η πνευματική αφύπνιση των Ελλήνων, με πολλαπλές εστίες θέασης για το ευρύτερο κοινό, όπως είναι η εκπαίδευση και η λαογραφία.

 

  Aφιέρωμα στις άγνωστες ηρωίδες του 1821

Δικαία Δεσποτάκη “Ατιτλο” (2020). Από την έκθεση του Λ.Ε.Β. “απ’ τη μεριά των σοφών και των τρελών-αφιέρωμα στο λαϊκό ζωγράφο ΘΕΟΦΙΛΟ (Μουσείο Πόλης του Βόλου, 16.9-2.11.2020)

Προετοιμάζουμε μια τρίπτυχη δράση, που περιλαμβάνει εκπαιδευτικό πρόγραμμα,  ειδική έκδοση και ανοικτή παρουσίασή της,   αφιερωμένη στις άγνωστες ηρωίδες του 1821.

Η δράση αυτή που έχει εκπαιδευτικό, ιστορικό και πολιτιστικό περιεχόμενο,  είναι επικεντρωμένη στην Τασούλα  Γυφτογιάννη, η οποία  εκπροσωπεί επάξια το γυναικείο ηρωισμό. Περιλαμβάνει:

α) την παρουσίαση της ιστορικής μονογραφίας με τίτλο «Μικρό δοξαστικό  σε άγνωστες ηρωίδες της Επανάστασης του 1821: Η Μεσολογγίτισσα Τασούλα Γυφτογιάννη»   και

β) το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Ηρωίδες με φουστανέλα αντρίκια» συνδεδεμένο και με την τοπική ηρωίδα  Μαργαρίτα Μπασδέκη. Κοινό χαρακτηριστικό των δυο γυναικών είναι ότι και οι δυο ηρωίδες πολέμησαν ένοπλες, φορώντας φουστανέλα.

Πιο συγκεκριμένα: Στη διάρκεια της εξαντλητικής  έρευνας τόσο σε πηγές, όπως στα Γενικά Αρχεία του Ν. Αιτωλοκααρνανίας (Μεσολογγίου) όσο στον Τύπο της εποχής και στην πλούσια βιβλιογραφία διαπιστώσαμε ότι η Τασούλα Γυφτογιάννη-Κουβαρά αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα του γυναικείου μεγαλείου στην εποποιία του Μεσολογγίου. Η δράση της  και η συμμετοχή της στον Αγώνα καταγράφεται ανεκτίμητη όπως και πολλών άλλων γυναικών της Επανάστασης   είτε Μεσολογγίτισσες «ελεύθερες πολιορκημένες»  είτε από άλλα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας μας. Και εμείς θελήσαμε να τη φωτίσουμε αμυδρά όσο μας επέτρεψαν τα εργαλεία και οι υπάρχουσες πηγές,  Της αφιερώνουμε με πολύ σεβασμό αυτό το  μικρό δοξαστικό· συμβολικό αντίδωρο στη μνήμη της. Της δικής της και τόσων άλλων αγνοημένων Γυναικών της Επανάστασης του 1821.

Η αφιερωματική αυτή μονογραφία στην Τ. Γυφτογιάννη σύντομα πιστεύουμε ότι θα εκδοθεί με τη βοήθεια χορηγών μας, με σκοπό την ανοικτή παρουσίασή της όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν στο Βόλο και το Μεσολόγγι.

Ταυτόχρονα προετοιμάζουμε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Ηρωίδες με φουστανέλα αντρίκια»  και για τις δυο σχολικές βαθμίδες στην Τασούλα Γυφτογιάννη και τη Μαργαρίτα Μπασδέκη, που διακρίθηκε στη Μάχη της Μακρινίτσας στην Επανάσταση της Θεσσαλίας του 1878. Το πρόγραμμα έχει γενικό στόχο την  καλλιέργεια  την ιστορικής και πολιτιστικής συνείδησης  των μαθητών,  με επικέντρωση στην ανάδειξη της γυναικείας συμβολής του 1821 και των μετέπειτα επαναστάσεων, όπως η Επανάσταση του 1878. Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί και θα υλοποιηθεί όταν πλέον οι εκπαιδευτικές δράσεις εκτός σχολείου θα είναι πλέον γεγονός, εντός του 2021 με τη δυνατότητα να υλοποιείται όχι μόνο στο τρέχον  επετειακό  έτος  αλλά να επαναλαμβάνεται κάθε  χρόνο τον Μάρτιο, επ’ ευκαιρία της  εθνικής επετείου.   Η παραπάνω μονογραφία για την Τ.Γυφτογιάννη  θα δωριθεί σε  όλες τις βιβλιοθήκες των σχολείων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Ν. Μαγνησίας και του Μεσολογγίου και  σε κάθε εκπαιδευτικό, που με την ευκαιρία του εκπαιδευτικού μας προγράμματος θα συνοδεύει τους μαθητές,  στους οποίους θα δίδεται ανάλογο αναμνηστικό έντυπο. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι και οι δυο παραπάνω προτάσεις μας έχουν την Αιγίδα της   Επιτροπής «Ελλάδα 2021» και θα ενταχθούν στο εθνικό πρόγραμμα του εορτασμού.

Κάτια Βαρβάκη “Η συνάντηση” (2020). Από την έκθεση του Λ.Ε.Β. “απ’ τη μεριά των σοφών και των τρελών-αφιέρωμα στο λαϊκό ζωγράφο ΘΟΕΦΙΛΟ (Μουσείο της Πόλης του Βόλου, 16.9.-2.11.2020)

Η έκθεση «απ’ τη μεριά των σοφών και των τρελών»: Αφιέρωμα στον Θεόφιλο Χατζημιχαήλ» θα ξανανοίξει τις πύλες της στην Αθήνα.

Η πετυχημένη έκθεση με τίτλο «απ’ τη μεριά των σοφών και των τρελών»: Αφιέρωμα στον Θεόφιλο Χατζημιχαήλ», που οργάνωσε το Λύκειο των Ελληνίδων Βόλου με αφορμή  την  περυσινή επέτειο συμπλήρωσης των 100 χρόνων από την ίδρυσή του (1920-2020) συμμετέχει επίσης αναλογικά στο μεγάλο εορτασμό. Η έκθεση, η οποία τελούσε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία της Διεύθυνσης  Αρχείων, Μουσείων και Βιβλιοθηκών του ΔΟΕΠΑΠ-ΔΗΠΕΘΕ,  φιλοξενήθηκε στο Μουσείο της Πόλης στο διάστημα 16 Σεπτεμβρίου έως 2 Νοεμβρίου 2020. Την επιμέλεια της έκθεσης είχε    η γνωστή ιστορικός  τέχνης και ανεξάρτητη  επιμελήτρια, Ίρις Κρητικού.  Η έκθεση αποτελείται από παλαιότερα και νέα έργα εβδομήντα επτά (77) διακεκριμένων σύγχρονων Ελλήνων εικαστικών και αφορά σε έναν οργανικό διάλογο με το φυσικό πρόσωπο και το έργο του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ (1870; -1934), που αναμφισβήτητα αποτελεί μοναδική περίπτωση, καταλαμβάνοντας έναν ξεχωριστό και πρωτογενή χώρο στην ιστορία της νεότερης ελληνικής τέχνης και έναν εμπνευστή κορυφαίων δημιουργών του 20ου αιώνα. Ως γνωστόν, ο Θεόφιλος υπήρξε ένας οραματιστής που παθιάζεται με τους αγωνιστές του Εικοσιένα, ενώ ο ίδιος, όπως σχολίασε ο Ελύτης, ζει «σε μια μικρή γωνιά του Ελληνικού κόσμου που έμεινε μακριά από τους αγώνες για την ανεξαρτησία του». Με το δεδομένο αυτό και το γεγονός ότι ένας μεγάλος θεματικός κύκλος των έργων της έκθεσης είναι επηρεασμένος από τις παραστάσεις του Θεόφιλου γύρω από την Επανάσταση του 1821 και τους πρωταγωνιστές του, όλοι ηρωικοί και παλικαράδες, που αποτελούν αγαπημένο τομέα στη θεματολογία του  χωρίς να εντάσσεται σε συμβατικούς κανόνες και στερεότυπα, το σημαντικό αυτό καλλιτεχνικό γεγονός  εντάσσεται απολύτως στη φετινή επέτειο.

Koντολογίς,  μόλις ανοίξουν τα Μουσεία η έκθεση αυτή πρόκειται να φιλοξενηθεί στον εκθεσιακό χώρο του Ιδρύματος  Μείζονος Ελληνισμού, γεγονός που περιποιεί ιδιαίτερη τιμή για το ιστορικό μας σωματείο.  Eυελπιστούμε επίσης, αν όχι το προσεχές, στο επόμενο καλοκαίρι η έκθεση να ταξιδέψει και στη Μυτιλήνη, στο Μουσείο-Βιβλιοθήκη Στρ. Ελευθεριάδη-TÉRIADE στη γενέτειρα του Θεόφιλου.